ตับอักเสบจากไวรัส (Hepatitis)

ที่มาของภาพ: http://lomalindahealth.org/medical-center/our-services/transplantation/resources/liver-anatomy.page  

          ตับ (Liver) เป็นอวัยวะที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในร่างกาย อยู่บริเวณชายโครงด้านขวามาถึงลิ้นปี่ ในผู้ใหญ่จะมีน้ำหนักประมาณ 1,200-1,500 กรัมหรือหนึ่งในห้าสิบของน้ำหนักร่างกาย ในทารกแรกเกิดตับจะใหญ่มากเมื่อเทียบกับขนาดของร่างกาย คือ มีน้ำหนักประมาณหนึ่งในสิบแปดส่วนของน้ำหนักตัว ตับปกติมีสีน้ำตาลปนแดงเข้ม ลักษณะนิ่ม ส่วนใหญ่ของตับอยู่ใต้กระบังลมด้านขวา ส่วนล่างของตับแลบโผล่ออกจากซี่โครงขวาอันล่างสุดเล็กน้อย ด้านหลังของตับสัมผัสกับอวัยวะช่องท้องหลายอวัยวะได้แก่ ไตข้างขวา ลำไส้เล็กส่วนต้น ลำไส้ใหญ่  และกระเพาะอาหารบางส่วน ตับมีหน้าที่สำคัญมากในแง่เมตาโบลิซึม เพราะตับทำหน้าที่สร้างโปรตีนหลายชนิด และเปลี่ยนแปลงสารชีวเคมีที่หลากหลายมาก สามารถสรุปหน้าที่ของตับได้เป็นกลุ่มๆ ดังนี้ 

          1.เป็นแหล่งสะสมสารอาหาร โดยตับจะเก็บไกลโคเจน ไขมัน ธาตุเหล็ก วิตามิน เกลือแร่และสารอื่นๆเอาไว้จะปล่อยออกมาใช้ยามร่างกายต้องการ

          2.หน้าที่สังเคราะห์ คือสร้างโปรตีนหลายชนิด เช่น อัลบูมินซึ่งเป็นโปรตีนที่มีมากที่สุดในเลือดทำหน้าที่หลายอย่าง ไฟบริโนเจนกับโพรทรอมบินที่ช่วยในการแข็งตัวของเลือด สร้างน้ำดีเพื่อช่วยย่อยไขมัน และสารอื่นๆอีกมากมาย

          3.หน้าที่กรองและกำจัดสารพิษ หรือสิ่งแปลกปลอม หรือยา ที่เรารับประทานเข้าไป หากสารพิษชนิดไหนที่ตับไม่สามารถกำจัดได้ ตับจะกักไว้เองโดยจะไม่ปล่อยสารพิษนั้นเข้าสู่กระแสเลือดเท่าที่ความสามารถจะกักได้

      ด้วยเหตุที่ตับมีความสำคัญมากเช่นนี้หากตับไม่สามารถทำงานได้ตามปกติก็จะทำให้ส่งผลอย่างรุนแรงต่อร่างกาย สาเหตุที่ทำให้ตับทำงานผิดปกติที่พบบ่อยคือ ตับอักเสบตับอักเสบ หมายถึง โรคที่มีการอักเสบกระจายไปทั้งตับ โดยที่เซลล์ตับจะอักเสบและตายมากน้อยแตกต่างกัน ตับอักเสบแบ่งเป็น  2  ชนิด คือ  ชนิดเฉียบพลัน และเรื้อรัง ตับอักเสบที่พบ บ่อยในประเทศไทยเรียงลำดับได้ดังนี้ คือ

1. ตับอักเสบจากไวรัส
2. ตับอักเสบจากสุรา
3. ตับอักเสบจากยาหรือสารพิษ
4. ตับอักเสบจากการติดเชื้อจากแบคทีเรียเช่น ไข้ไทฟอยด์บางราย เล็บโตสไปโรซีส และปาราสิตเช่น มาลาเรียบางราย พยาธิใบไม้ในตับ พยาธิฮีสโตไลติกา ในจำนวนตับอักเสบเหล่านี้ 

          ในประเทศไทยพบตับอักเสบจากไวรัสมากที่สุด ไวรัสที่ทำให้เกิดโรคตับอักเสบในขณะนี้ สามารถจำแนกเป็นกลุ่มได้ดังนี้

1. ไวรัสตับอักเสบ เอ (Heparnaviridae, Hepatovirus, Picorna)
2. ไวรัสตับอักเสบ บี (Hepadnaviridae)
3. ไวรัสตับอักเสบ ซี (Flaviviridae/Pestiviridae)
4. ไวรัสตับอักเสบ ดี (Incomplete virus)
5. ไวรัสตับอักเสบ อี (Caliciviridae)
6. ไวรัสตับอักเสบ จี, จีบี (Flaviviridae)

          อย่างไรก็ตามมีการพบไวรัสทำให้เกิดตับอักเสบชนิดอื่นอีกเป็นไวรัสที่ไม่ใช่ A-E สามารถทำให้เกิดตับอักเสบได้เช่นเดียวกัน Genelab เรียก ไวรัสตับอักเสบ จี (G) ส่วน Abbot เรียกไวรัส จีบี(GB) สามารถติดต่อทาง parenteral route และยังมีไวรัสตับอักเสบอีกชนิดหนึ่งคือ ไวรัส เอฟ (F) เข้าใจว่าติดต่อทาง feco-oral route เหมือนไวรัสตับอักเสบ เอ และอี นอกจากนี้ยังมีไวรัสในกลุ่ม  Herpes simplex, Herpes zoster, CMV, EB และไวรัสที่อยู่ในกลุ่ม  exotic virus ที่มีอาการแสดงทางตับได้เช่น ไวรัสในกลุ่ม Filoviruses ได้แก่ Ebola, Marburg  ไวรัสในกลุ่ม Arenavirus เช่น Lassa และไวรัสในกลุ่ม Dengue ก็มีอาการทางตับได้ ตับอักเสบจากไวรัสเป็นโรคที่พบได้ทั่วโลก พบได้ทั้งในเด็ก และผู้ใหญ่ ตับอักเสบจากไวรัส เอ พบได้มากในเด็กมากกว่าผู้ใหญ่เนื่องจากไวรัสตับ เอ สามารถติดต่อได้ทางอาหารในขณะที่ช่องทางหลักของการติดต่อของไวรัสตับ บี คือทางเลือดและเพศสัมพันธ์ ไวรัสตับอักเสบซีพบน้อยมากเนื่องจากช่องทางติดต่อหลักคือทางเลือดเท่านั้น ทางอาหารไม่มีรายงานในขณะที่ทางเพศสัมพันธ์นั้นติดต่อได้ยากมาก